Co: Chłodny powiew wachlarzy. Wachlarz europejski od XVIII do XX w. Wystawa czynna do 30 listopada 2015 r.
Gdzie: Zamek w Pszczynie, ul. Brama Wybrańców 1
Kto myśli, że najważniejszą funkcją wachlarza było ochładzanie swojego właściciela, ten grubo się myli. Ochładzanie to tylko pretekst, praktyczna wymówka – wachlarze służyły przede wszystkim do… komunikacji. Status społeczny, stan cywilny, gust, zainteresowania, majątek, a nawet przekonania polityczne – wszystko to można było z nich wyczytać jednym spojrzeniem. Dzięki upowszechnionej na europejskich dworach „mowie wachlarzy” damy i kawalerowie mogli wyrażać to, czego nie wypadało mówić na głos. Każdy gest, każde rozłożenie i złożenie wachlarza miało swoje znaczenie, a niewprawni użytkownicy mogli łatwo wpaść w tarapaty. Jeden przypadkowy ruch i już zapewniliśmy wiekowego Hrabiego X, że wielbimy go ponad życie (rysowanie wachlarzem po policzku znaczyło „kocham cię”). Nic więc dziwnego, że europejskie elity spędzały lata, uważnie wpatrując się w wachlarze jak w wyrocznie. I że z taką ochotą wydawały na nie pieniądze. Zamknięte w muzealnych gablotach niczym motyle, wachlarze na wystawie w pszczyńskim zamku wciąż robią duże wrażenie.
Głównie ze względu na swoją różnorodność. Kość słoniowa, pióra, egzotyczne gatunki drewna, szylkret, celuloid, jedwab, koronka, masa perłowa, złoto… Wachlarze malowane, projektowane przez znanych artystów, skomplikowane konstrukcje powstałe w wyniku współpracy armii wyspecjalizowanych rzemieślników… W tym biznesie nowatorski, oryginalny wachlarz mógł otworzyć drzwi do kariery albo przyprawić inne panie o atak zazdrości. À propos właścicielek – na wystawie poznamy kilka z nich. Dostojne księżne z rodu Anhalt-Dessau, Anhalt-Köthen-Pless oraz Hochberg von Pless (włącznie z „naszą” Daisy von Pless) pokażą, jak trzymać wachlarz z wdziękiem i pewnością siebie; doprowadzać panów do gorączki jednym ruchem nadgarstka i wydawać bajońskie sumy na piękne przedmioty.
Tekst: Weronika Kowalkowska, Staszek Gieżyński
Zdjęcia: Katalogi Galerii I Muzeów
reklama
